Gambiya'da anne ve bebek sağlığını koruma projesi

Tanıl Kendirli; Cemal Koçak; Ömer Erdeve; Augusta Eneh; Abdoulie Keita; Gülşah Aynaoğlu Yıldız; Salih Taşkın; Ergin Çiftçi; Elif Şifa Tanrıver; Uğur Tanyeli; Halil Özdemir; Mustapha Bittaye; Necdet Ünüvar

doi:10.5281/zenodo.14611240

Yazarlar

Tanıl Kendirli Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Yoğun Bakım Bilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0001-9458-2803
Cemal Koçak Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Epidemiyoloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0003-4799-5669
Ömer Erdeve Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Neonatoloji Bilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-3193-0812
Augusta Eneh Edward Francis Small Eğitim Hastanesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Neonatoloji Bilim Dalı, Banjul, Gambiya https://orcid.org/0000-0003-2665-956X
Abdoulie Keita Edward Francis Small Eğitim Hastanesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Banjul, Gambiya https://orcid.org/0009-0008-4137-0012
Gülşah Aynaoğlu Yıldız Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-3283-7783
Salih Taşkın Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-9651-2224
Ergin Çiftçi Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-4955-160X
Elif Şifa Tanrıver Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Ankara, Türkiye https://orcid.org/0009-0000-7311-4090
Uğur Tanyeli Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA), Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0003-4189-4509
Halil Özdemir Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı, Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-7318-1688
Mustapha Bittaye Edward Francis Small Eğitim Hastanesi, Başhekimlik, Banjul, Gambiya https://orcid.org/0000-0003-4537-5060
Necdet Ünüvar Ankara Üniversitesi, Rektörlük Ofisi, Ankara, Türkiye https://orcid.org/0000-0002-5324-8603

DOI:

https://doi.org/10.5281/zenodo.14611240

Anahtar Kelimeler:

Gambiya, Yenidoğan ve Bebek Ölümleri, Anne Ölümleri, Doğum Öncesi Bakım, Bir Sağlık Tesisinde veya Nitelikli Sağlık Personeli Tarafından Gerçekleşen Doğum Sıklığı

Özet

Gambiya'nın yüksek anne ve çocuk ölümleri açısından temel sorunları; sağlık tesislerinin yetersizliği, sağlık çalışanı sayısının azlığı, gebelik takibinin yetersizliği ve evde doğumlardır. DSÖ'ye göre; bebek ölüm hızı bin canlı doğumda 34,0, yenidoğan ölüm hızı ise binde 25,3'tür. Ölü doğum hızı bin doğumda 21,0, en az 4 kez doğum öncesi bakım alma sıklığı ise %78,5'tir. Anne ölüm oranı her yüzbin doğumda 458,2'dir. Hemşire/ebe sayısı onbin kişi başına 8,9'dur. Gambiya’nın başkenti Banjul'daki Edward Francis Small Eğitim Hastanesi'nde 5-9 Şubat 2024 tarihleri arasında doktor, hemşire ve ebelerden oluşan 30 kişiye eğitim kursu verildi. Ayrıca doğumhane, yenidoğan yoğun bakım ünitesi, pediatrik acil ünitelerinde ziyaretler yapıldı. Eğitimin ikinci ayağı 29 Temmuz-9 Ağustos 2024 tarihleri arasında Ankara Üniversitesi Cebeci Hastanesi'nde, Gambiya’dan gelen 14 kursiyerin katılımıyla gerçekleştirildi. Ülkemizdeki eğitim; poliklinik, yataklı servisler, doğumhane, ameliyathane, acil servis gibi alanlarda hasta bakımı gibi daha çok pratik uygulamalara yönelik yapıldı. Bu raporda; tespit ettiğimiz sağlık sorunlarını ve diğer sorunları, eğitim programını ve önerilerilerimizi anlattık. Her yıl eğitim programı yapmayı, ölüm hızları gibi sağlık kalitesi parametrelerini izlemeyi planladık. Projemizin ana hedefi anne, yenidoğan ve bebek ölümlerini azaltmaktır. Bunun sadece kısa bir eğitim programı olamayacağını, aynı zamanda altyapı, tıbbi ekipman ve insan gücü ile desteklenmesi gerektiğini biliyoruz.

Referanslar

UNICEF. Under-five mortality. UNICEF data: monitoring the situation of children and women. 2024. [Internet]. https://data.unicef.org/topic/child-survival/under-fivemortality/. (Erişim tarihi: 28.04.2024).

Wikipedia, The Free Encyclopedia. The Gambia. 2024. [Internet] https://en.wikipedia.org/wiki/The_Gambia#cite_note-Hoare-11. (Erişim tarihi: 28.04.2024).

Central Intelligence Agency. The World Factbook. Gambia 2023. [Internet]. https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/gambia-the/. (Erişim tarihi: 19.03.2024).

World Population Review. Population of Cities in Gambia. 2024. [Internet]. https://worldpopulationreview.com/countries/cities/gambia. (Erişim tarihi: 19.03.2024).

BBC News. Gambia coup attempt foiled- government. 2022. [Internet]. https://www.bbc.com/news/world-africa-64055295. (Erişim tarihi: 19.03.2024.)

World Bank. The Gambia overview. 2024. [Internet]. https://www.worldbank.org/en/country/gambia/overview. (Accessed: 19.03.2024).

Oh J, Moon J, Choi JW, et al. Factors associated with the continuum of care for maternal, newborn and child health in The Gambia: a cross-sectional study using Demographic and Health Survey 2013. BMJ Open. 2020 Nov 26;10(11):e036516. doi:10.1136/bmjopen-2019-036516.

Access Gambia. Gambia's Health Care System. 2024. [Internet]. https://www.accessgambia.com/information/health-care.html. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

UNDP. Human Development Report 2009, Gambia. 2009. [Internet]. https://web.archive.org/web/20091105201536/http://hdrstats.undp.org/en/countries/data_sheets/cty_ds_GMB.html. (Erişim tarihi: 19.03.2024).

WHO. Female genital mutilation and other harmful practices. 2009. [Internet]. https://web.archive.org/web/20090716094114/http://www.who.int/reproductivehealth/topics/fgm/prevalence/en/index.html. (Erişim tarihi: 19.03.2024).

Human Rights Measurement Initiative (HRMI) Rights Tracker. Gambia 2022. [Internet]. https://rightstracker.org/country/GMB. (Erişim tarihi: 19.03.2024).

Tinder P. Vaccine News Daily. University of The Gambia launches public health masters programs. [Internet]. http://vaccinenewsdaily.com/africa/320220-university-of-the-gambia-launches-public-health-masters-programs/. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

Leach A, Mcardle TF, Banya WAS, Krubally O, Greenwood AM, Rands C, Adegbola R, De Francisco A, Greenwood BM. Neonatal mortality in a rural area of The Gambia. Annals of Tropical Paediatrics. 1999;19(1):33-43. doi:10.1080/02724939992617.

Ekholuenetale M, Onikan A, Ekholuenetale CE. Prevalence and determinants of mother and newborn skin-to-skin contact in The Gambia: a secondary data analysis. J Egypt Public Health Assoc. 2020;12;95(1):18. doi:10.1186/s42506-020-00050-1.

WHO. Data. Gambia Leading causes of death. 2024. [Internet]. https://data.who.int/countries/270. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

WHO. Data Platform. Maternal, Newborn, Child and Adolescent Health and Ageing. 2024. [Internet]. https://platform.who.int/data/maternal-newborn-child-adolescent-ageing/indicator-explorer-new. (Erişim tarihi: 19.03.2024).

World Bank Data. Fertility rate, total (births per woman). [Internet]. https://data.worldbank.org/indicator/SP.DYN.TFRT.IN. (Erişim tarihi: 6.12.2019).

Bongaarts J. Can family planning programs reduce high desired family size in sub-Saharan Africa? Int Perspect Sex Reprod Health. 2011;37:209-16.

Mat Lowe, et al. Sexual and reproductive health of adolescents and young people in the Gambia: a systematic review. Pan African Medical Journal. 2021;40(221). doi:10.11604/pamj.2021.40.221.25774.

UNFPA. Gambia Government. Report on the National survey on Adolescent/Youth Health. Banjul: Government of the Gambia. 2024. [Internet]. https://www.unfpa.org/data/adolescent-youth/GM (Erişim tarihi: 24.11.2024).

Republic of The Gambia, National AIDS Secretariat Office of The President. The Gambia Global AIDS Response Progress Report. [Internet]. https://www.unaids.org/sites/default/files/country/documents/GMB_narrative_report_2015.pdf. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

United Nations Population Fund. The State of the World's Midwifery. [Internet]. https://www.unfpa.org/sowmy. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

Central Intelligence Agency. World Factbook. Maternal mortality rate-country comparison. [Internet]. https://www.indexmundi.com/g/r.aspx?c=ga&v=2223. (Accessed: 31.03.2024).

Camara B, Oluwalana C, Miyahara R, et al. Stillbirths, neonatal morbidity, and mortality in health-facility deliveries in urban Gambia. Frontiers in Pediatrics. 2021;9:579922.

Republic of The Gambia, Ministry of Health and Social Welfare. National Health Policy 2012-2020. [Internet]. https://www.uhc2030.org/fileadmin/uploads/ihp/Documents/Country_Pages/Gambia/Gambia%20National%20Health%20Policy_2012-2020%20MoHSW%5B1%5D.pdf. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

WHO. Trends in Maternal Mortality 2000 to 2017: Estimates by WHO, UNICEF, UNFPA, World Bank Group and the United Nations Population Division: executive summary. [Internet]. https://iris.who.int/handle/10665/327596. (Erişim tarihi: 24.10.2024).

Kinteh B, Barrow A, Nget M, Touray E, Touray J, Kinteh SLS, et al. Maternal and Child Health Services in Rural Settings of The Gambia: Contextual Determinants of Postnatal Care from Mothers’ Perspectives-A Community-Based Analytical Cross-Sectional Study. Advances in Public Health. 2022. doi:10.1155/2022/3558676.

WHO. Standards for Improving Quality of Maternal and Newborn Care in Health Facilities. [Internet]. https://www.who.int/publications/i/item/9789241511216. (Erişim tarihi: 24.10.2024).

UNICEF. The Gambia Bureau of Statistics. De Gambia Multiple Indicator Cluster Survey 2018. [Internet]. https://www.unicef.org/gambia/reports/gambia-multiple-indicator-cluster-survey-2018. (Erişim tarihi: 24.10.2024).

Barrow A, Jobe A. Predictors of postnatal care service utilization among women of childbearing age in the Gambia: analysis of multiple indicators cluster survey. International Journal of Women’s Health. 2020;12:709-18.

Ronsmans C, Etard JF, Walraven G, et al. Maternal mortality and access to obstetric services in West Africa. Tropical Medicine and International Health. 2003;8,(10):940-8.

Telfer M, Rowley J, and Walraven G. Experiences of motheers with antenatal, delivery and postpartum care in rural Gambia. African Journal of Reproductive Health. 2002;6(1):74-83.

Fauveau V. Program note: using UN process indicators to assess needs in emergency obstetric services: Gabon, Guinea- Bissau, and The Gambia. International Journal of Gynecology & Obstetrics. 2007;96(3):233-40.

Jammeh A, Sundby J, Vangen S. Barriers to emergency obstetric care services in perinatal deaths in rural gambia: a qualitative in-depth interview study. ISRN Obstet Gynecol. 2011:981096. doi:10.5402/2011/981096.

Lawn JE, Cousens S, Zupan J, and The Lancet Neonatal Survival Steering Team. 4 million neonatal deaths: When? Where? Why? The Lancet. 2005;365(9462):891-900.

Darmstadt GL, Bhutta ZA, Cousens S, Adam T, Walker N, and de Bernis L. Evidence-based, cost-effective interventions: how many newborn babies can we save? The Lancet. 2005;365(9463):977-88.

Ronsmans C, Graham WJ. Maternal mortality: Who, When, Where, and Why, The Lancet. 2006;368(9542):1189-200.

Stanton C, Lawn JE, Rahman H, Wilczynska-Ketende K, and Hill K. Stillbirth rates: delivering estimates in 190 countries, The Lancet. 2006;367(9521):1487-1494.

United Nations. The Mellenium Development Goals Report. [Internet]. https://www.un.org/millenniumgoals/pdf/MDG_Report_2009_ENG.pdf. (Erişim tarihi: 31.03.2024).

Cole-Ceesay R, Cherian M, Sonko A, Shivute N, Cham M, Davis M, et al. Strengthening the emergency healthcare system for mothers and children in The Gambia. Reprod Health. 2010;18(7):21. (doi:10.1186/1742-4755-7-21).

Okomo UA, Dibbasey T, Kassama K, Lawn JE, Zaman SM, Kampmann B, et al. Neonatal admissions, quality of care and outcome: 4 years of inpatient audit data from The Gambia's teaching hospital. Paediatr Int Child Health. 2015;35(3):252-64. doi:10.1179/2046905515Y.0000000036.

Gambiya'da anne ve bebek sağlığını koruma projesi

Yazarlar

DOI:

Anahtar Kelimeler:

Özet

Referanslar

İndir

Yayınlanmış

Sürüm

Nasıl Atıf Yapılır

Sayı

Bölüm

Lisans

Makale Gönder

Dil

Bilgi