Dergi Politikası ve Etik İlkeler

Dergi Politikası

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi; Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Kurulu'nun (International Committee of Medical Journal Editors, ICMJE©) belirlediği yayıncılık ilkelerini benimsemekte ve yazarlardan dergiye gönderdikleri makalelerde ICMJE© ilkelerine uymasını beklemektedir. Bu kuralları ihlal eden yazılar dergide yayınlanmayacaktır. Ayrıca, makale gönderimi sırasında yazarlardan ICMJE tarafından hazırlanmış çıkar çatışması formunu doldurmaları istenmektedir.

ICMJE© ilkelerine ekteki bağlantılardan ulaşabilirsiniz:
ICMJE Recommendations WEB, ICMJE Recommendations PDF, 
ICMJE Conflicts of Interest

 

Etik İlkeler

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi aşağıda yer alan etik görev ve sorumluluklar oluşturulurken Yayın Etiği Komitesi (Committee on Publication Ethics, COPE) tarafından yayınlanan rehberler ve politikalar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Bu kapsamda Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi’nin yayın etiği ve açık erişim politikası “Yayın Etiği Komitesi (COPE) Davranış Kuralları ve Dergi Editörleri İçin En İyi Uygulama Kılavuzlarını temel almaktadır;

https://publicationethics.org/ ICMJE Recommendations,https://www.icmje.org/icmje-recommendations.pdf 
CSE White Paper on Publication Ethics, WAME resources, WMA policies ve WMA Helsinki Bildirgesi) https://www.ttb.org.tr/images/stories/file/2013/helsinki.pdf 
Biyotıp Araştırmalarına İlişkin İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi
https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/06/20110611M1-4-1.pdf 
Yükseköğretim Kurumları Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/Kurumsal/mevzuat/bilimsel-arastirma-ve-etik-yonetmeligi.aspx 
yayın sürecinin tüm bileşenlerinin etik ilkelere uymasını gerektirmektedir.

Yayın Kurulu, gönderilen tüm yazıları intihal ve yeniden yayınlama açısından inceler. Eğer etik bir sorun saptanır ise Committee on Publication Ethics-COPE (https://publicationethics.org/guidance/guidelines ) rehberlerine uyulur. Bilimsel çalışmanın yürütülmesi ve yayınlanması aşamasında yer alan tüm paydaşların etik ilkeleri benimsemesi beklenmektedir. Araştırma ve yayın etiği temel ilkeleri ulusal ve uluslararası düzeyde yayınlanmış temel ilkelerle belirlenmiştir. Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi araştırma etiği alanında Biyotıp Araştırmalarına İlişkin İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesine Ek Protokolü, Dünya Tabipler Birliği Helsinki Bildirgesi ve İyi Klinik Uygulamalar belgelerinde yayınlanan temel değerleri koruyan politikayı benimsemektedir. Dergimiz yayın etiği bağlamında yazarlık, çıkar çatışması, fikri mülkiyet, dergi yönetimi, hakemlik süreçleri ve yayın sonrası sorunları hakkında COPE (Committee on Publication Ethics), ICMJE (International Committee Of Medical Journal Editors) ve YÖK Bilimsel Araştırma ve Yayın Etiği Yönergesi esasları çerçevesinde yayın etiği politikasına sahiptir. Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi tarafından benimsenen bu etik ilkelerin diğer paydaşlar tarafından da benimsenmesi talep edilmektedir.   

Klinik araştırmalar için “WMA Helsinki Deklarasyonu-İnsanlar ile yapılan Tıbbi Araştırmalarda Etik İlkeler” (https://www.wma.net/policies-post/wma-declaration-of-helsinki-ethical-principles-for-medical-research-involving-human-subjects/), deney hayvanları ile yapılan çalışmalar için “Hayvanlar ile yapılan Biyotıp Araştırmalarında Uluslararası Rehber İlkeler” (http://iclas.org/wp-content/uploads/2013/03/CIOMS-ICLAS-Principles-Final.pdf) ve “Laboratuvar Hayvanlarının Kullanımı ve Bakımı için Kılavuz” (https://grants.nih.gov/grants/olaw/guide-for-the-care-and-use-of-laboratory-animals.pdf ) ile uyumlu olarak ilgili Etik Kurul onayı alınmalıdır. Etik Kurul Onay Formunun bir kopyası başvuru sırasında sisteme yüklenmelidir. Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi'nde değerlendirmeye alınan makalelerde, aşağıda belirtilen maddeler uyarınca söz konusu araştırmalar için Etik Kurul Onayı gerekmektedir:

  • Anket, mülakat, odak grup çalışması, gözlem, deney, görüşme teknikleri kullanılarak katılımcılardan veri toplanmasını gerektiren nitel ya da nicel yaklaşımlarla yürütülen her türlü araştırmalar,
  • İnsan ve hayvanların (materyal/veriler dahil) deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılması,
  • İnsanlar üzerinde yapılan klinik araştırmalar,
  • Hayvanlar üzerinde yapılan araştırmalar,
  • Kişisel verilerin korunması kanunu gereğince retrospektif çalışmalar
  • Anonimleşmiş kurum verilerinin kullanıldığı çalışmalarda Etik Kurul tarafından verilen “Etik Kurul iznine gerek yoktur” yazısı eklenmelidir.

Dergiye gönderilen ve/veya kabul edilen bilimsel eserlerde kullanılan verilerin manipüle edilmesi, çarpıtılması ve uydurma verilerin kullanılması gibi durumlar tespit edilirse, bilimsel çalışmaların yazarlarının çalıştığı kurum/lara bu durum resmi yollardan bildirilecek ve eser red edilecektir. Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi yazarlardan analiz sonuçlarına ilişkin çıktı dosyalarını isteme hakkına sahiptir.

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi’ne gönderilmiş olan yazının tüm yerel ve uluslararası yayın hakları yazarların hepsinin imzaladığı “Yayın Hakkı Devir Formu” ile Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi’ne devredilir.

Yazarların her birinin makaleye katkısı, form üzerinde açıkça belirtilmelidir.
Makale dergiye gönderildikten sonra, yazar ismi ekleme veya çıkarma ya da yazar sırasını değiştirme mümkün olmayacaktır. Derginin bu konudaki uygulamaları International Committee of Medical Journal Editors-ICMJE (http://www.icmje.org ) ve Council of Science Editors-CSE (https://www.councilscienceeditors.org ) kurallarına uygundur. 

Yazar(lar), makalenin kaynaklandığı araştırma ile ilgili olarak resmi ya da özel kurumlardan aldıkları finansal destek, bağış veya her türlü ticari bağlantı hakkında editöre bilgi vermeli ve teşekkür bölümünde belirtmelidirler.


Yazarların Etik Sorumlulukları

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi’ne çalışma gönderen yazar(lar)ın aşağıdaki etik sorumluluklara uyması beklenmektedir:

  • Yazar(lar)ın gönderdikleri çalışmaların özgün olması beklenmektedir. Yazar(lar)ın başka çalışmalardan yararlanmaları veya başka çalışmaları kullanmaları durumunda etik ilkeler doğrultusunda uygun atıf tekniklerle atıfta bulunmaları ve/veya alıntı yapmaları gerekmektedir.
    Makaleye katkı sağlamayan kişilerin adı, yazar olarak yazılmamalı, yayımlanmak üzere başvurusu yapılan bir makalenin yazar sırasını değiştirme, yazar çıkartma, yazar ekleme önerilmemelidir. Makale sisteme yüklenme aşamasında yazar isimleri sorumlu yazar tarafından yüklenmektedir.
  • Yayınlanmak üzere gönderilen tüm çalışmaların varsa çıkar çatışması teşkil edebilecek durumları ve ilişkileri açıklanmalıdır.
  • Yazar(lar)dan değerlendirme süreçleri çerçevesinde makalelerine ilişkin ham veri talep edilebilir, böyle bir durumda yazar(lar) beklenen veri ve bilgileri Editörler kuruluna sunmaya hazır olmalıdır.
  • Yazar(lar) kullanılan verilerin kullanım haklarına, araştırma-çözümlemelerle ilgili izinlerin ya da üzerinde araştırma yaptıkları katılımcıların onayının alındığını gösteren belgeye sahip olmalıdır. Yöntem kısmında mutlaka gönüllü onamı hakkında bilgi sunulmalıdır. Yazar(lar), etik kurul kararı gerektiren deney, anket, ölçek, görüşme, gözlem, odak grup çalışması gibi nicel ya da nitel yöntemlerle veri toplamayı gerektiren araştırmalar için etik kurul onayı aldığını; etik kurul adı, karar tarihi ve sayısı aday makalenin ilk-son sayfasında ve yöntem bölümünde belirtmeli, etik kurul kararını gösteren belgeyi makalenin başvurusuyla birlikte sisteme yüklemelidir.
    Yazar(lar), veri toplama sürecinde etik ilkelere özen gösterdiklerinin kanıtlarını (başkalarının ölçek, anket, fotoğraf gibi belgelerinin kullanılması için kendilerinden izin alınması veya gönüllü onam formu kullanıldığı gibi) makale içinde sunmalıdır. Makalelerde araştırma ve yayın etiği ile fikir ve sanat eserleri için telif hakları düzenlemelerine uyulduğu belirtilmelidir. Yazar(lar)dan derleme makaleler için etik kurul onayı istenmez. Bununla birlikte etik kurul kararı gerektirmeyen eserlerde, etik kurul kararının gerekmediği yöntem bölümünde belirtilmelidir.
  • Yazar(lar)ın yayınlanmış, erken görünüm veya değerlendirme aşamasındaki çalışmasıyla ilgili bir yanlış ya da hatayı fark etmesi durumunda, dergi editörünü veya yayıncıyı bilgilendirme, düzeltme veya geri çekme işlemlerinde editörle işbirliği yapma yükümlülüğü bulunmaktadır.
  • Yazarlar çalışmalarını aynı anda birden fazla derginin başvuru sürecinde bulunduramaz. Her bir başvuru önceki başvurunun tamamlanmasını takiben başlatılabilir. Başka bir dergide yayınlanmış çalışma Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi’ne gönderilemez.
  • Değerlendirme süreci başlamış bir çalışmanın yazar sorumluluklarının değiştirilmesi (Yazar ekleme, yazar sırası değiştirme, yazar çıkartma gibi) teklif edilemez.

 
Editörlerin Etik Sorumlulukları

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulama Dergisieditör ve alan editörleri, açık erişim olarak Committee on Publication Ethics (COPE)tarafından yayınlanan "COPE Code of Conduct and Best Practice Guidelines for Journal Editors" ve "COPE Best Practice Guidelines for Journal Editors" rehberleri temelinde aşağıdaki etik görev ve sorumluluklara sahip olmalıdır:

Editörler, Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi'nde yayınlanan her yayından sorumludur.
Editörler tüm okuyucu, araştırmacı ve uygulayıcıların ihtiyaç duydukları bilgi, beceri ve deneyim beklentilerini dikkate alarak karar vermelidir. Yayınlanan çalışmaların okuyucu, araştırmacı, uygulayıcı ve bilimsel literatüre katkı sağlamasına ve özgün nitelikte olmasına dikkat etmelidir.

Yayın kapsamına uygun olan çalışmaların ciddi problemi olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına almalıdır.

Editörler, çalışma ile ilgili ciddi bir sorun olmadıkça, olumlu yöndeki hakem önerilerini göz ardı etmemelidir.
Yeni editörler, çalışmalara yönelik olarak önceki editör(ler) tarafından verilen kararları ciddi bir sorun olmadıkça değiştirmemelidir.

Editörler; dergi yayın politikalarında yer alan "Çift Kör Hakemlik ve Değerlendirme Süreci" politikalarını uygulamakla yükümlüdür. Bu bağlamda editörler her çalışmanın adil, tarafsız ve zamanında değerlendirme sürecinin tamamlanmasını sağlar.

Yazarlara açıklayıcı ve bilgilendirici şekilde bildirim ve dönüş sağlanmalıdır

  • Dergiye gönderilen eserlerden, derginin amaç ve kapsamına uygun olmayan çalışmaları reddetmek.
  • Makalelerle ilgili olumlu ya da olumsuz karar verirken, makalelerin özgün değeri, alana katkısı, araştırma yönteminin geçerli ve güvenirliği, anlatımın açıklığı ile derginin amaç ve kapsamını göz önünde tutmak.
  • Başvurusu yapılan makaleleri önemli sorunu olmadığı sürece ön değerlendirme aşamasına almak, hakem önerilerini göz önünde bulundurmak, ciddi sorun olmadıkça önceki editör(ler)ce verilen kararları değiştirmemek, yapıcı eleştirilerle katkı sağlamak.
  • Derginin benimsemiş olduğu Çift kör hakemlik ve değerlendirme süreci politikalarını uygulamak, hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutmak, her makalenin yansız ve süresi içinde değerlendirilmesini sağlamak.
  • Bağımsız akran değerlendirmesinin yapılmasını sağlamak için yazar/ların kurumlarından bağımsız hakem atamaları gerçekleştirmek.
  • Makaleleri alan editörleri ve hakemlerin uzmanlık alanlarını dikkate alarak göndermek, değerlendirmelerin yansız ve bağımsız yapılmasını desteklemek.
  • Cinsiyet, dini veya politik inançlar, yazarların etnik veya coğrafi kökenleri üzerine ayrım yapılmaksızın görevlerini yerine getirirken dengeli, objektif ve adil bir şekilde hareket etmek.
  • Dergiye gönderilen çalışmaları içeriğine göre değerlendirmek, hiçbir yazara ayrıcalık göstermemek.
  • Olası çıkar çatışmalarını önlemek adına gerekli önlemleri almak ve varsa mevcut beyanları değerlendirmek. Ortaya çıkan bir çıkar çatışması durumunda Dergi, belirsizlik giderilene kadar makalenin değerlendirme sürecini askıya alır; bu bağlamda Dergi, başvuru yapan yazardan makalesi ile ilgili Etik Kurul İzni, ibraz edilmesi gereken belgeleri talep etme yetkisine sahiptir.
  • Sponsorlu çalışmaları veya özel konulardaki çalışmaları diğer çalışmalarla aynı şekilde ele almak.
  • Etik ihlali niteliğinde bir şikayet olması durumunda, derginin politika ve prosedürlerine bağlı kalarak gerekli prosedürleri uygulamak. Yazarlara, gelen şikayete cevap vermek için bir fırsat vermek, çalışma kime ait olursa olsun gerekli yaptırımları uygulamaktan kaçmamak.
  • Olumsuz sonuçları içeren çalışmaları da dikkate almak.
  • Düzeltme, açıklama, özür, tekzip niteliğindeki içerikleri yayınlamak konusunda sorumlu ve hassas davranmak.

Editörlerin hakemlere karşı görev ve sorumlulukları aşağıdaki şekildedir:

  • Hakemleri çalışmanın konusuna uygun olarak belirlemelidir.
    Hakemlerin değerlendirme aşamasında ihtiyaç duyacakları bilgi ve rehberleri sağlamakla yükümlüdür.
  • Yazarlar ve hakemler arasından çıkar çatışması olup olmadığını gözetmek durumundadır.
  • Çift kör hakemlik sistemi bağlamında hakemlerin kimlik bilgilerini gizli tutmalıdır.
    Hakemleri tarafsız, bilimsel ve nesnel bir dille çalışmayı değerlendirmeleri için teşvik etmelidir.
  • Hakemlerin performansını artırıcı uygulama ve politikalar belirlemelidir.
    Hakem havuzunun dinamik şekilde güncellenmesi konusunda gerekli adımları atmalıdır.
  • Nezaketsiz ve bilimsel olmayan değerlendirmeleri engellemelidir.
    Hakem havuzunun geniş bir yelpazeden oluşması için adımlar atmalıdır.

 

Hakemlerin Etik Sorumlulukları

Tüm çalışmaların "Çift Kör Hakemlik" ile değerlendirilmesi yayın kalitesini doğrudan etkilemektedir. Bu süreç yayının nesnel ve bağımsız değerlendirilmesi ile güven sağlar.

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi için çalışma değerlendiren hakemlerin aşağıdaki etik sorumluluklara sahip olması beklenmektedir:

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi makale değerlendirme sürecinde yazar(lar)ın hakemleri, hakemlerin yazarları tanımadıkları iki yönlü kör hakemlik ilkesi uygulanır, hakemler yazarlar ile doğrudan iletişim kuramaz; makale değerlendirme formları ve metin üzerinde belirtilen notlar ile düzeltme istemleri dergi yönetim sistemi üzerinden editörlerce yazar(lar)a iletilir.

  • Hakemler, Editörün karar verme sürecine katkıda bulunmak için makaleyi objektif olarak sadece çalışmanın içeriğini zamanında incelemeli ve sadece uzmanlık alanı ile ilgili çalışmaları değerlendirmeyi kabul etmelidir.
  • Hakemler, değerlendirmeyi yansızlık ve gizlilik içinde yapmalıdır. Bu ilke gereğince inceledikleri makaleleri değerlendirme sürecinden sonra yok etmeli, ancak yayınlandıktan sonra kullanmalıdırlar. 
  • Hakemler, çıkar çatışması-çıkar birliği olduğunu anladıklarında, makaleyi değerlendirmeyi reddederek, editörlere bilgi vermelidir.
  • Hakemler, değerlendirmeyi akademik görgü kurallarına uygun biçimde, yapıcı ve nazik bir dille yapmalı; hakaret ve düşmanlık içeren kişisel yorumlardan kaçınmalıdır.
  • Hakemler değerlendirmesini kabul ettikleri makaleyi süresi içinde değerlendirmelidirler.
  • Hakem/ler, hazırlamakta oldukları ya da değerlendirmede olan bir çalışmalarına çok benzer bir çalışma söz konusuysa, değerlendirmeyi reddetmelidir.
  • Hakemler, editör ve yazar tarafından sağlanan bilgilerin gizliliğini korumalı, gizlilik ilkesi gereği incelediği çalışmayı değerlendirme sürecinden sonra yok etmeli, kör hakemliğe aykırı bir durum varsa editöre bildirmeli ve çalışmayı değerlendirmemelidir.
  • Çalışmanın ve değerlendirme sürecinin gizliliğini korumaya devam etmelidir.
  • Esas yorumlarını ve geribildirimlerini etkileyebilecek bir durumun ortaya çıkması halinde dergiyi bilgilendirmelidir.
  • Revizyon ve yeniden değerlendirme ile ilgili dergiden gelen taleplere karşılık vermeye çalışmalıdır.
  • Değerlendirmeyi kabul ettikleri çalışmayı zamanında ve yukarıdaki etik sorumluluklarda gerçekleştirmelidir.

 

Kişisel Verilerin Korunması

Editörler; değerlendirilen çalışmalarda yer alan deneklere veya görsellere ilişkin kişisel verilerin korunmasını sağlamakla yükümlüdür. Çalışmalarda kullanılan bireylerin açık rızası belgeli olmadığı sürece çalışmayı reddetmekle görevlidir. Ayrıca editörler; yazar, hakem ve okuyucuların bireysel verilerini korumaktan sorumludur.


Çıkar Çatışması Politikası ve Telif Hakkı Düzenlemesi

Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi, olası çıkar çatışmalarını önlemek adına gerekli önlemleri almak ve varsa mevcut beyanları değerlendirmekle yükümlüdür. Dolayısıyla olası çıkar çatışmalarının bilimsel yayın etiğine zarar vereceğini düşünür. Dergi, çıkar çatışmalarını tespit etmek ve önlemek amacıyla tüm paydaşları için yükümlülüklerini tanımlar. Olası bir çıkar çatışması durumunda Dergi, belirsizlik giderilene kadar makalenin değerlendirme sürecini askıya alır; bu bağlamda Dergi, başvuru yapan yazardan makalesi ile ilgili Etik Kurul İzni, Görüşmeci Gönüllü Onam Formları ve ibraz edilmesi gereken belgeleri talep etme yetkisine sahiptir.

  • Yazar/lar, kendi eserleri üzerinde telif hakkına sahiptir ve yazısının ilk kez yayınlanma hakkı Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi’ne aittir; Creative Commons Attribution ilkeleri gereğince çalışmanın yazar ve dergi kaynak gösterilerek paylaşılmasına izin verilmektedir.
  • Yazar/lar, Halk Sağlığı Araştırma ve Uygulamaları Dergisi'ne eser yayını başvurusu yaparken, Telif Hakkı Devri ve Çıkar Çatışması Formu’nu (tüm yazarların imzalaması zorunludur) imzalayarak sisteme yüklemek zorundadır.