Halk sağlığı bakış açısıyla Dünya’da ve Türkiye’de işitme kaybı ile ilgili sorunlar ve çözüm önerileri
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.17037078Anahtar Kelimeler:
İşitme Kaybı, Halk Sağlığı, ÖnlemeÖzet
İşitme duyusu bireylerin sağlıklı bir yaşam sürebilmeleri için son derece önemlidir. Dünya’da işitme sağlığı ile ilgili çeşitli sorunlar yaşanmaktadır. Bu sorunlar arasında işitme kaybı öne çıkmaktadır. İşitme kaybı, bireyin sağlık, sosyal, eğitim ve ekonomik yaşamını yakından etkilemektedir. Bu makalede halk sağlığı bakış açısıyla Dünya’da ve Türkiye’de işitme kaybı ile ilgili sorunların ortaya konulması amaçlanmıştır. Makalede ayrıca işitme kaybının nedenlerine, halk sağlığı açısından önemine, önlemek için önerilere de yer verilmiştir. İşitme kaybı risk faktörleri arasında genetik faktörler, enfeksiyonlar, gürültü, ototoksik ilaçlar ve yaşlanma süreci öne çıkmaktadır. İşitme kaybının önlenmesi için erken tanı hizmetleri kapsamında yenidoğan ve okul çağı taramaları da kritik önem taşır. İşitme kaybının önlenmesi, erken tanı olanakları ile ilgili iyi uygulamalar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü’nün H.E.A.R.I.N.G müdahale paketi, yaşam boyu işitme sağlığı hizmetlerinin yapılandırılması için rehber niteliğindedir. Türkiye’de işitme tarama programları, Engelsiz Sağlık İletişim Merkezi (ESİM) ve işaret dili destekleri gibi uygulamalar mevcuttur. Bu uygulamalar sağlık hizmetlerine erişimi desteklemektedir. Bununla birlikte, işaret dili bilen sağlık personelinin yetersizliği, iletişim eksikliği, tercüman desteğinin sınırlılığı ve sağlık içeriklerinin erişilebilir formatlarda sunulmaması, işitme engelli bireylerin sağlık hizmetlerinden tam ve etkin şekilde yararlanmalarını engellemektedir. İşitme kaybı ile ilgili sorunların kalıcı şekilde çözülmesi için bilimsel araştırmalara da ihtiyaç vardır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak geliştirilecek politikalarla erken tanı, tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin erişilebilirliği artırılmalıdır. Bunlara ek olarak; teknolojik çözümler yaygınlaştırılmalı ve toplumsal farkındalık kampanyaları yürütülmelidir. İşitme sağlığının korunması için disiplinler arası iş birliği, kapsayıcı hizmet modelleri ve politik destek ve kararlılık büyük önem taşımaktadır. İşitme kaybı olan bireylerin ihtiyaçlarına duyarlı ve sağlık sistemine eşit katılımını sağlayacak uygulamalar hayata geçirilmelidir.
Referanslar
World Health Organization. World Hearing Day 2024 [Internet]. Geneva: WHO; [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.who.int/campaigns/world-hearing-day/2024
World Health Organization. Hearing loss [Internet]. Geneva: WHO; [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.who.int/health-topics/hearingloss#tab=tab_1
World Health Organization. Guidelines for hearing aids and services for developing countries. Geneva: WHO;2004. Erişim adresi: https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/43333/9241592710_eng.pdf
World Health Organization. World Report on Hearing [Internet]. Geneva: WHO; 2021. Erişim adresi: https://www.who.int/publications/i/item/9789240020481
Erdoğdu F, Arı E, Cin FM. İki Dünya Arasında: İşitme Engelli Ebeveynlerin İşiten Çocuklarının (CODA’ların) Kimlik Gelişimleri. Değerler Eğitimi Dergisi. 2018;16(35):91-139.
World Health Organization. Deafness and hearing loss [Internet]. Geneva: WHO; [cited 2025 May 14]. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/deafness-and-hearing-loss
World Health Organization. World Report on Hearing. Geneva: WHO; 2021.
Kemaloğlu Y. Türkiye'de İşitme Kayıplarının ve İşitme Engelinin Genel Görünümü. 2016.
T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı. Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni [Internet]. 2023 [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://aile.gov.tr/media/135432/eyhgm_istatistik_bulteni_nisan_23.pdf
T.C. Sağlık Bakanlığı. Uluslararası İşitme Engelliler Haftası [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/uluslarar%C4%B1-i%CC%87%C5%9Fitme-engelliler-haftas%C4%B1.html
Türkiye Cumhuriyeti Kanun No: 6518, Madde 62. Resmî Gazete, 6 Şubat 2014. (m.1, Değişik: 6/2/2014-6518/62 md.).
Türkiye Cumhuriyeti Kanun No: 6518, Madde 73. Resmî Gazete, 6 Şubat 2014. (Değişik: 6/2/2014-6518/73 md.)
Arslan Y. Geçmişten günümüze işitme engellilerin eğitimi ve Türk işaret dilinin rolü. Akademik Tarih Ve Düşünce Dergisi. 2021;8(1):163-178.
T.C. Millî Eğitim Bakanlığı. Özel Eğitim Genel Müdürlüğü İstatistikleri [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://orgm.meb.gov.tr/www/ozel-egitim-genel-mudurlugumuze-bagli-okullardaki-istatistikler/icerik/3148
Alsancak F. İşitme engelli bireylerin çeşitli kamu alanlarında yaşadıkları sorunlar. Social Sciences Studies Journal. 2017.
Idstad M, Engdahl B. Childhood Sensorineural Hearing Loss and Educational Attainment in Adulthood: Results From the HUNT Study. Ear and Hearing. 2019;40(6):1359-1367. doi: 10.1097/AUD.0000000000000716
Järvelin MR, Mäki-Torkko E, Sorri MJ, Rantakallio PT. Effect of hearing impairment on educational outcomes and employment up to the age of 25 years in northern Finland. Br J Audiol. 1997;31(3):165-75. doi: 10.3109/03005364000000019
Sadler GR, Huang JT, Padden CA, Elion L, Galey TA, Gunsauls DC, Brauer B. Bringing health care information to the deaf community. J Cancer Educ. 2001;16(2):105-8. doi: 10.1080/08858190109528742
Kuenburg A, Fellinger P, Fellinger J. Health care access among deaf people. J Deaf Stud Deaf Educ. 2016;21(1):1–10.
Taegtmeyer M, Hightower A, Opiyo W, Mwachiro L, Henderson K, Angala P, et al. A peer led HIV counselling and testing programme for the deaf in Kenya. Disabil Rehabil. 2009;31(6):508–14.
Jones EG, Renger R, Kang Y. Self-efficacy for health-related behaviors among deaf adults. Res Nurs Health. 2007;30(2):185–92.
T.C. Sağlık Bakanlığı. Okul çağı çocuklarda işitme taraması programı [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/tarama-programlari/okul-cagi-cocuklarda-isitme-taramasi-programi.html
T.C. Sağlık Bakanlığı. Yenidoğan işitme taraması programı [Internet]. [cited 2025 May 14]. Available from: https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/tarama-programlari/yenidogan-isitme-taramasi-programi.html
T.C. Sağlık Bakanlığı. İşitme istatistikleri [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/cocuk-ergen-sagligi-db/Dokumanlar/Istatistikler/ISITME.pdf
Murray JJ, Hall WC, Snoddon K. Education and health of children with hearing loss: the necessity of signed languages. Bull World Health Organ. 2019;97(10):711-716. doi: 10.2471/BLT.19.229427.
Griest SE, Folmer RL, Martin WH. Effectiveness of “Dangerous Decibels,” a school-based hearing loss prevention program. Am J Audiol. 2007;16(2):S165–181.
Knobel KAB, Lima MCPM. Effectiveness of the Brazilian version of the Dangerous Decibels(®) educational program. Int J Audiol. 2014;53 Suppl 2:S35–42.
World Health Organization. Hearing checks and the hearWHO app [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.who.int/news-room/questions-and-answers/item/deafness-and-hearing-loss-hearing-checks-and-the-hearwho-app
Centers for Disease Control and Prevention. About NIOSH Noise Meter App [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.cdc.gov/niosh/noise/about/app.html
ICT Media. Huaweiden iyi teknoloji aşar engelleri kampanyası [Internet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://ictmedia.com.tr/haber/huaweiden-iyi-teknoloji-asar-engelleri-kampanyasi
Hyundai Motor Group. İşitme engelliler için sürüş destek teknolojisi [İnternet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.hyundainews.com/assets/documents/original/35206-19190110HyundaiMotorGroupDrivingAssistTechnologyfortheHearingimpairedFinalab.pdf
T.C. Sağlık Bakanlığı. Engelsiz Sağlık İletişim Merkezi [İnternet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.saglik.gov.tr/TR,99689/engelsiz-saglik-iletisim-merkezinden-10-bin-536-kisi-yararlandi.html
T.C. Sağlık Bakanlığı. Engelsiz Sağlık YouTube Kanalı [İnternet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.youtube.com/@engelsizsaglk168
Dünya Sağlık Örgütü. Dünya İşitme Günü [İnternet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.who.int/campaigns/world-hearing-day
Dünya Sağlık Örgütü. Dünya İşitme Forumu’nun Tanıtımı [İnternet]. [Erişim tarihi 14.05.2025]. Erişim adresi: https://www.who.int/activities/promoting-world-hearing-forum
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
