Bir üniversitenin hemşirelik ve fizik tedavi ve rehabilitasyon bölümü öğrencilerinin obezite ile ilgili önyargılarının belirlenmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13840349Anahtar Kelimeler:
Obezite, Obezite Önyargısı, GAMS-27, Üniversite ÖğrencisiÖzet
Sağlık çalışanlarının obez kişiler üzerindeki ön yargı durumu halk sağlığı açısından sağlık eşitsizlikleri başta olmak üzere sağlık hizmetlerinde sorunlara neden olabilmektedir. Bu kapsamda çalışmamızda hemşirelik ve fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümü öğrencilerinin obezite önyargı düzeyini belirlemek ve obezite ön yargı durumunu etkileyen etmenlerin saptanması amaçlanmıştır. Kesitsel tipte olan çalışmanın evrenini 2022-2023 yılında bir üniversitenin hemşirelik ve fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümlerinde öğrenim gören son sınıf öğrencileri oluşturmuştur. Çalışmada tam sayım yöntemi uygulanmış olup, evrenin %83,6’sına ulaşılmıştır. Veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Öğrencilerin ön yargı durumları GAMS-27 ölçeği kullanılarak belirlenmiştir. Verilerin analizinde SPSS 17 istatistik paket programı kullanılmış olup istatistiksel anlamlılık düzeyi p<0,05 anlamlı olarak kabul edilmiştir. Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalaması 22,96 ± 3,12 yıldır. Öğrencilerin %77,7’si kadındır. Öğrencilerin %53,5’i fizik tedavi ve rehabilitasyon, %46,5’i hemşirelik bölümünde öğrenim görmektedir. GAMS-27 obezite ön yargı ölçeği toplam puan ortalaması 78,1 ± 11,91 olup, kesme noktalarına göre öğrencilerin %54,1’i obeziteye karşı ön yargıya eğilimli, %27,7’si obeziteye karşı ön yargılı ve %18,2’si obeziteye karşı ön yargısız bulunmuştur. Obezite ön yargısı ile cinsiyet (p<0,05), obez bireylere karşı önyargılı olduğunu belirtme (p<0.001) ve aile bireylerinde fazla kilolu/obez birey olma (p<0,05) arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık saptanmıştır. Yapılan çoklu analizle değerlendirildiğinde ise erkeklerde ve aile bireylerinde fazla kilolu/obez birey olmayanlarda obez bireylere yönelik ön yargı daha yüksek olarak saptanmıştır. Bu çalışmada bir üniversitenin hemşirelik ve fizyoterapi ve rehabilitasyon bölümlerindeki son sınıf öğrencilerinin çoğunluğunun obezite ile ilgili ön yargıya eğilimli olduğu belirlenmiştir. Çalışmamızın mevcut durumun değerlendirilmesine ve bu alandaki ihtiyaçların belirlenmesine fayda sağlayacağı düşünülmektedir.
Referanslar
WHO. Obesity and overweight. 2021. [Erişim Tarihi: 07.10.2022]. http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs311/en/.
Arroyo-Johnson C, Mincey KD. Obesity epidemiology worldwide. Gastroenterology Clinics of North America. 2016;45:(4)571-579. doi:http://dx.doi.org/10.1016/j.gtc.2016.07.012.
Balalan E, Pirinçci E, Kara, TK. Sağlık bilimleri fakültesindeki öğrencilerin obez bireylere karşı önyargılarının incelenmesi. F.Ü.Sağ.Bil.Tıp.Derg. 2022;36(1)40-45.
Kaya A, Gedik V, Bayram F, vd. Hipertansiyon, obezite ve lipid metabolizması hekim için tanı ve tedavi rehberi. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği, Ankara 2009.
Dülger H, Mayda AS. Bartın üniversitesi sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinde beslenme alışkanlıkları ve obezite prevalansı. DÜ Sağlık Bil Enst Derg. 2016;6:(3)173-177.
Çelik ÖM, Duran S. Trakya üniversitesi tıp fakültesi öğrencilerinde obezite ile ilgili önyargının ve sağlıklı beslenmeye ilişkin tutumun değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 2022;16(4),690-698.
doi:https://doi.org/10.21763/tjfmpc.1133228.
T.C Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Sağlıklı Beslenme Ve Hareketli Hayat Dairesi Başkanlığı. Obezitenin nedenleri. 2023. [Erişim Tarihi: 12.07.2023]. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/obezite.
Kalan I, Yeşil Y. Obezite ile ilişkili kronik hastalıklar. Mised. 2010;23-24:78-81.
Sağlık Bakanlığı. Türkiye’de Obezite Cerrahisinin Obezite Tedavisindeki Yeri. 2014. [Erişim Tarihi: 11.10.2022].
T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TBSA) 2010: Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. 2014.
Berberoğlu Z, Hocaoğlu Ç. Küresel sağlık sorunu ‘Obezite’: Güncel bir gözden geçirme. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 2021;8(3):543-552.
doi: https://doi.org/10.34087/cbusbed.886473.
Baltacı G. Obezite ve Egzersiz, Ankara, Sağlık Bakanlığı Yayınları, 2012.
Ergül Ş, Kalkım A. Önemli bir kronik hastalık : çocukluk ve ergenlik döneminde obezite. TAF Prev Med Bull. 2011;10(2):223-230.
Sert H, Seven A, Çetinkaya S, Pelin M, Aygin D. Sağlık yüksekokulu öğrencilerinin obezite ön yargı düzeylerinin değerlendirilmesi. Online Türk Sağlık Bilim Derg. 2016; 1(4):9-17.
Paker M. Psikolojik Açıdan Önyargı ve Ayrımcılık. Ayrımcılık çok boyutlu yaklaşımlar. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyoloji Ve Eğitim Çalışmaları Birimi (seçbir) 2012.
Welborn, SE. (2013). Comparison of obesity bias, attitudes and beliefs among undergraduate dietetic students, dietetic ınterns and practicing registered dietitians. (Master’s Thesis) Electronic Theses and Dissertations, East Tennessee State University, ABD.
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. Birinci Basamak Sağlık Kurumları İçin Obezite ve Diyabet Klinik Rehberi. 1070: Ankara 2017.
Aydın T, Erçelik ZE, Gönen B, Aydın D, Günşen U. Üniversite öğrencilerinin obezite ön yargılarının belirlenmesi. BAUN Sağ Bil Derg. 2020;9(2):67-74.
Puhl R, Brownell KD. Bias, discrimination, and obesity. Obesıty Research. 2001; 9:(12)788-805.
Gudzune KA, Beach MC, Roter DL, Cooper LA. Physicians build less rapport with obese patients. Obesity. 2013;21:(10)2146-2152. doi:https://doi.org/10.1002/oby.20384.
O’Donoghue G, Cunningham C, King M, et al. A qualitative exploration of obesity bias and stigma in Irish healthcare; the patients’ voice. PLoS One. 2021;16(11) e0260075. doi: https://doi.org/10.1371/journal.pone.0260075.
Altun, S. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Obezite İlişkin Önyargılarının Belirlenmesi. (Yüksek Lisans tezi) Başkent Üniversitesi, Ankara.
Koyu EB, Karaağaç Y, Miçooğulları Ş. Sağlık bilimleri öğrencilerinde obezite ön yargısı ve ilişkili etmenler. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi. 2020;4(3):260-269. doi: https://doi.org/10.25048/tudod.790209.
Altınayak SÖ, Gür EY, Apay SE, Özkan H. Ebelik öğrencilerinin obez gebelere karşı önyargısı. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2017;20(3):201-207.
Ercan A, Ok MA, Kızıltan G, Altun S. Sağlık bilimleri öğrencileri için obezite önyargı ölçeğinin geliştirilmesi: GAMS 27-obezite önyargı ölçeği. Uluslararası Hakemli Beslenme Araştırmaları Dergisi. 2015;2(3):29-43. doi: 10.17362/DBHAD.2015310322.
Yıldırım AE, Altun R. Obezite ve mikrobiyota. Güncel Gastroenteroloji. 2014;18(1): 106-111.
Esin K, Şanlıer N. Çocukluk çağı obezitesinin psikososyal etkileri. Beslenme ve Diyet Dergisi. 2012;40(2):149-154.
Zengin N. “Sağlık Hakkı” ve sağlık hizmetlerinin sunumu. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi 2010;1(1):44-52.
Pantenburg B, Sikorski C, Luppa M, vd. Medical students’ attitudes towards overweight and obesity. PLoS One. 2012;7(11):e48113. doi: 10.1371/journal.pone.0048113.
Andreyeva T, Puhl RM, Brownell KD. Changes in perceived weight discrimination among Americans, 1995-1996 through 2004-2006. Obesity. 2008;16(5):1129-1134. doi:10.1038/oby.2008.35.
Yildiz M, Baysal HY. Prejudice against obesity in university students studying in health-related departments. Perspect Psychiatr Care. 2019;55(2):170-174. doi: 10.1111/ppc.12314.
Hayran O, Akan H, Özkan A, Kocaoǧlu B. Fat Phobia of university students: Attitudes toward obesity. Journal of Allied Health. 2013 Fall;42(3):147-50.
Merdol, DS. (2019). Yetişkin bireylerde obezite önyargısı ile yaşam kalitesi ve beslenme durumları arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans tezi) Başkent Üniversitesi, Ankara.
Usta E, Acar K, Aygin D. Sağlık hizmetleri meslek yüksekokulu öğrencilerinin obeziteye ilişkin tutumları. Electronic Journal of Vocational Colleges. 2015;5(5): 46-53.
Kasar KS, Akyol A. Hemşirelik öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının obezite önyargı düzeyine etkisi. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi. 2019;16(2): 79-86. doi:10.5222/HEAD.2019.079.
Terzi D, Kaya AŞ, Terzi B, Gündüz KE. Sağlık bilimleri bölümlerinde eğitimine devam eden öğrencilerin obezite farkındalık ve ön yargı düzeylerinin değerlendirilmesi: Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Örneği. Turkiye Klinikleri J Health Sci. 2021;6:(4) 703-712. doi: 10.5336/healthsci.2020-79833.
Uyanık G, Yılmaz M, Şahin A. Sağlık bilimleri öğrencilerinin obezite ile ilgili önyargılarının belirlenmesi. Necmettin Erbakan Üniversitesi Genel Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;2(1):48-58.
WHO. A healthy lifestyle - WHO recommendations. 2010. [Erişim Tarihi: 11.10.2022]. https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/a-healthy-lifestyle---who-recommendations.
İnci, F. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin obezite önyargıları ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. (Yüksek Lisans tezi) Çukurova Üniversitesi, Adana.
Çapar NÇ, Erbaş DH, Koç Bİ. Hemşirelerin Obez Hastalara Karşı Ön Yargı Durumlarının İncelenmesi. Gevher Nesıbe Tıp ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 2023;8(Özel Sayı):840-845. doi: http://doi.org/10.5281/zenodo.8404353.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
