Taksi şoförlerinde gündüz uykululuğu prevalansı ve trafik kazaları ile ilişkisinin değerlendirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13840362Anahtar Kelimeler:
Gündüz Uykuluğu, Taksi Şoförleri, Trafik Kazaları, Eppworth Uykululuk ÖlçeğiÖzet
Amaç: Uykululuk, motor ve bilişsel performansa olumsuz etkisi olan bir durumdur. Bu çalışmada taksi şoförlerinin sosyodemografik özellikleri ve çalışma koşullarının gündüz uykululuk durumlarına olan etkisini ve trafik kazaları ile gündüz uykululuğu arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amaçlanmıştır. Yöntem: Kesitsel tipteki araştırmaya 160 taksi şoförü katılmıştır. Katılımcıların sosyodemografik özelliklerini, çalışma koşullarını, sağlıklı yaşam davranışlarını, beden kitle indeksini (BKİ), daha önce geçirdikleri trafik ve iş kazalarını, algılanan sağlık durumlarını sorgulayan soru formu, Eppworth Uykululuk Ölçeği (EUÖ) ve Genel Sağlık Anketi (GSA)-12 kullanılmıştır. İstatistiksel olarak tanımlayıcı ve tek yönlü analizlerin yanısıra korelasyon ve lineer regresyon analizleri yapılmıştır. Bulgular: Şoförlerin tamamı erkeklerden oluşmaktadır ve yaş ortalamaları 44,9±10,9’dur. Şoförlerin %88’i algılanan sağlıklarını iyi-çok iyi olarak değerlendirmiştir. Trafik kazası geçirenlerin sıklığı %66,2, iş kazası geçirenlerin sıklığı %68,1’dir. EUÖ puanların ortalaması 2,7±2,4’tür. EÜO puanları ile alkol tüketim miktarları, trafik kaza geçirme sayıları, iş kazası geçirme sayıları, gece çalışma sayıları, BKİ ve GSA-12 puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı korelasyonlar bulunmuştur. Sırasıyla korelasyon katsayıları 0,19, 0,26, 0,27, 0,27, 0,30, 0,30 olarak saptanmıştır. EUÖ puanı ortalaması kaza geçirenlerde 3,10±2,66, geçirmeyenlerde 1,96±1,75 olarak bulunmuştur (p=0,007). Sonuç: Bu araştırmada gündüz uykululuğu ile trafik kazası geçirme ilişkili bulunmuştur. Ayrıca şoförlerin çalışma koşulları ve sağlıklı yaşam davranışları uykululuk üzerine etkilidir. Şoförlerin çalışma saatlerinin düzenlenmesi ve sağlıklı yaşam davranışlarının teşviki gibi önlemlerle gündüz uykululuğunu azaltmak olasıdır. Bu aynı zamanda trafik kazaları ve iş kazalarının azalmasını sağlayabilir.
Referanslar
Pizza F, Contardı S, Mondini S, Trentin L, Cirignotta F. Daytime sleepiness and driving performance in patients with obstructivesleep apnea: comparison of the MSLT, the MWT, and a simulated driving task. Sleep 2009; 32.3: 382-391.
MaycockG. Driver sleepiness as a factor in car and HGV accidents. TRL Report 1995; 169.
Lloberes P, Levy G, Descals C, Sampol G, Roca A, Sagales T. Self-reported sleepiness while driving as a risk factor for traffic accidents in patients with obstructive sleep apnoea syndrome and in non-apnoeic snorers. Respiratory medicine 2000; 94.10: 971-976.
Connor J, Whitlock G, Norton R, Jackson R. The role of driver sleepiness in car crashes: a systematic review of epidemiological studies. Accident Analysis & Prevention 2001; 33.1: 31-41.
Connor J, Norton R, Ameratunga S, Robinson E, Civil L, Dunn R, Bailey J, Jackson R.Driver sleepiness and risk of serious injury to car occupants: population based case control study. Bmj 2002; 324.7346: 1125.
World Health Organization. Global status report on road safety: time for action. World Health Organization 2009.
Ulusal Hastalık Yükü ve Maliyet Etkililik Projesi, Hastalık Yükü Final Rapor. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Başkent Üniversitesi." RSHMB Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü 2004.
Philip P, Ghorayeb I, Stoohs R, Menny JC, Dabadie P, Bioulac B, Guilleminault C.Determinants of sleepiness in automobile drivers. Journal of psychosomatic research 1996; 41.3: 279-288.
Cluydts R, De Valck E, Verstraeten E , Theys P. Daytime sleepiness and its evaluation. Sleep medicine reviews 2002; 6.2: 83-96.
Thorpy MJ. American Academy of SleepMedicine, The International Classification of Sleep Disorders, Diagnostic and Coding Manual, USA 2005.
Pérez-Carbonell L, Mignot E, Leschziner G, Dauvilliers Y. Understanding and approaching excessive daytime sleepiness. Lancet. 2022 Sep 24;400(10357):1033-1046. doi: 10.1016/S0140-6736(22)01018-2. Epub 2022 Sep 14. PMID: 36115367.
Young TB. Epidemiology of daytimesleepiness: definitions, symptomatology, andprevalence. TheJournal of clinicalpsychiatry 2004; 65.suppl 16: 12-16.
Braeckman L, Verpreat R, Van RE, Pevernagie D, Bacquer DD. Prevalence and correlates of poor sleep quality and daytime sleepiness in Belgian truck drivers. Chronobiology international 2011; 28.2: 126-134.
Lim SM, Chia SE.The prevalence of fatigue and associated health and safety risk factors among taxi drivers in Singapore. Singapore medical journal 2015; 56.2: 92-97.
Lyznicki JM,Doege TC, Davis RM.Sleepiness, driving, and motor vehicle crashes. Jama 1998; 279.23: 1908-1913.
Gylen E, Anttalainen U, Saaresranta T. Relationship between habitual sleep duration, obesity and depressivesymptoms in patients with sleep apnoea. Obesity research & clinical practice 2014; 8.5: 459-465.
Burgel BJ, Gillen M, White MC. Health and safety strategies of urban taxi drivers. Journal of Urban Health 2012; 89.4: 717-722.
Bawa MS, Srivastav M. Study the epidemiological profile of taxi drivers in the background of occupational environment, stress and personality characteristics. Indian J OccupEnvironMed 2013;17:108-113
Apostolopoulos Y, Sönmez S, Shattell MM, Belzer M. Worksite-induced morbidities of truck drivers in the United States. AAOHN Journal 2010; 58.7: 285-296
Johns MW. A new method for measuring daytime sleepiness: The Epworth sleepiness scale. Sleep1991; 14 (6):540-545.
Ağargün MY, Çilli AS, Kara H, Bilici M. Epworth Uykululuk Ölçeği'nin Geçerliği ve Güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 1999; 10 (4):261-267.
Goldberg DP,Gater R, Sartorıus N, Ustun TB, Pıccınellı M, Gureje O, Rutter C.The validity of two versions of the GHQ in the WHO study of mental illness in general healthcare. Psychological medicine 1997; 27.01: 191-197.
Kılıç C. Genel Sağlık Anketi: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi 1996; 7:3-9.
Selvi Y, Kandeğer A, Sayın AA. Gündüz Aşırı Uykululuğu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2016; 8.2: 114-132.
Liu X, Uchiyama E, Kim K, Okawa E, Shibui K, Kudo Y, Doi Y, Minowa E, Ogihara R.Sleep loss and daytime sleepiness in the general adult population of Japan. Psychiatry research 2000; 93.1: 1-11.
Gülbay BE, Acıcan T, Doğan R, Baççıoğlu A, Güllü E, Karadağ G. Taksi sürücülerinde gündüz aşırı uyku hali ile trafik kazaları arasındaki ilişki.Tüberküloz ve Toraks Dergisi 2003; 51(4): 385-389.
Stoohs RA, Guilleminault C, Itoi A, Dement WC. Traffic accidents in commercial long-haul truck drivers: the influence of sleep-disordered breathing and obesity. Sleep-newyork 1994;17: 619-623.
Filomeno R, Ikeda A, Maruyama K, Wada H, Tanigawa T. Excessive daytime sleepiness and alcohol consumption among commercial drivers. Occup Med (Lond). 2019 Oct 1;69(6):406-411. doi: 10.1093/occmed/kqz091. PMID: 31263899.
Huhta R, Hirvonen K, Partinen M. Prevalence of sleep apnea and daytime sleepiness in professional truck drivers. Sleep Med. 2021 May;81:136-143. doi: 10.1016/j.sleep.2021.02.023. Epub 2021 Feb 16. PMID: 33676284.
Dagan Y, Doljansky JT, Green A, Weiner A. Body Mass Index (BMI) as a first-linescreening criterion for detection of excessive daytime sleepiness among Professional drivers. Traffic injury prevention 2006; 7.1: 44-48.
Chung KF, Kan KK, Yeung WF. Assessing insomnia in adolescents: Comparison of insomnia severity index, athens insomnia scale and sleep quality index. Sleep Medicine 2011; 12.5: 463-470.
Akkoyunlu ME, Kart L, Uludağ M, Bayram M, Alisha G, Özçelik H, Karaköse F, Sezer M. Şehir içi araç kullanan şoförlerde obstrüktif uyku apne sendromu semptomları ve trafik kazası ilişkisi. Tuberk Toraks 2013; 61.1: 33-37.
Lindberg E, Carter N, Gıslason T, Janson C. Role of snoring and daytime sleepiness in occupational accidents. American journal of respiratory and criticalcare medicine 2001; 164.11: 2031-2035.
İndir
Yayınlanmış
Sürüm
- 2024-09-29 (2)
- 2024-09-28 (1)
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
