Manisa’da Kentsel/Yarıkentsel İki Bölgede 18-64 Yaş Bireylerde Uyku Kalitesinin Değerlendirilmesi ve İlişkili Faktörler
AN ASSESMENT ON THE SLEEP QUALITY OF INDIVIDUALS BETWEEN THE AGES OF 18-64
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15312850Anahtar Kelimeler:
uyku kalitesi, Pittsburgh Uyku Kalitesi İndeksi, ErişkinÖzet
Amaç: Manisa’da kentsel/ yarı kentsel iki bölgede 18-64 yaş arası bireylerde uyku kalitesini değerlendirmek ve etkileyen faktörleri saptamak.
Yöntem: Kesitsel tipteki araştırma için örnek büyüklüğü 490 kişi olarak belirlenmiştir. Çalışmanın bağımlı değişkeni 18-64 yaş aralığındaki bireylerde uyku kalitesidir. Bunu ölçmek için Pittsburg Uyku Kalite İndeksi (PUKİ) kullanılmıştır. Çalışmanın bağımsız değişkenleri bireylerin yaş, eğitim düzeyi, medeni durum, gelir gibi sosyodemografik özellikleri, kronik hastalık durumu, tanı alınmış psikiyatrik hastalık varlığı, tanı almış uyku hastalığı varlığı, sigara ve alkol kullanımı, günlük çay ve kahve tüketimi, ortamdaki ses ve ışık varlığı gibi faktörlerdir. İstatistiksel analizler için SPSS 23.0 (Statistical Package for the Social Sciences) istatistik programı kullanılmıştır. Tip 1 hata değeri 0.05 kabul edilmiştir.
Bulgular: Çalışmamızda, 18-64 yaş arası yetişkinlerin PUKİ’ye göre %54,7’sinin kötü uyku kalitesine sahip olduğu bulunmuştur. Çok değişkenli analizlerde stres düzeyinin yüksek olması, kadın cinsiyette olmak, yatak konforunun kötü olması ve evli olmamak uyku kalitesi açısından risklidir.
Sonuç: Araştırma grubunun yarısından fazlası kötü uyku kalitesine sahiptir. Toplumun uyku kalitesini artırmak ve ideale ulaştırmak amacıyla birçok girişim planlanmalıdır. Özellikle birinci basamak olmak üzere tüm sağlık kuruluşlarında evli olmayanlar ve kadınlar öncelenerek tüm bireylerin uyku kalitesinin artırılmasının mümkün olması için uyku hijyeni eğitim ve önerileri verilerek bu konuda kişilerin bilgi düzeyini yükseltilebilir ve genel itibariyle günlük hayattan alınan verim artırılabilir.
Referanslar
Mergen H. Uyku ve Uyku Bozuklukları. Turkiye Klinikleri Family Medicine - Special Topics [İnternet]. 2024 [31 Ocak 2025’te alıntılandı];15(3):57–61. Erişim adresi: https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-uyku-ve-uyku-bozukluklari107841.html
Şenol V, Soyuer F, Akça RP, Argün M. Adolesanlarda uyku kalitesi ve etkileyen faktörler. Kocatepe Tıp Dergisi. 2012;13(2):93-104. doi:10.18229/ktd.02830.
Lo JC, Groeger JA, Cheng GH, Dijk DJ, Chee MW. Self-reported sleep duration and cognitive performance in older adults: a systematic review and meta-analysis. Sleep Med. 2016;17:87-98. doi:10.1016/j.sleep.2015.08.021.
Perfect MM, Levine-Donnerstein D, Archbold K, Goodwin JL, Quan SF. The contribution of sleep problems to academic and psychosocial functioning. Psychol Schools. 2014;51(3):273-295. doi:10.1002/pits.21746.
Grandner MA, Chakravorty S, Perlis ML, Oliver L, Gurubhagavatula I. Habitual sleep duration associated with self-reported and objectively determined cardiometabolic risk factors. Sleep Med. 2014;15(1):42-50. doi:10.1016/j.sleep.2013.09.012.
Buysse DJ. Sleep health: can we define it? Does it matter?. Sleep. 2014;37(1):9- 17. doi:10.5665/sleep.3298.
Léger D, Poursain B, Neubauer D, Uchiyama M. An international survey of sleeping problems in the general population. Curr Med Res Opin. 2008;24(1):307- 317. doi:10.1185/030079907X253771.
Buran ZC, Özyurt B. Sleep quality and related factors in individuals aged 20 and over consulting primary health care centers. TJPH. 2024;22(1):87-101. doi:10.20518/tjph.1388481.
Aktaş H, Şaşmaz CT, Kılınçer A, Mert E, Gülbol S, Külekçioğlu D, Kılar S, Yüce R, İbik Y, Uğuz E, Demirtaş A. Yetişkinlerde Fiziksel Aktivite Düzeyi ve Uyku Kalitesi İle İlişkili Faktörlerin Araştırılması. Mersin Univ Saglık Bilim Derg [İnternet]. 2016 [31 Ocak 2025’te alıntılandı];8(2):60-7. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/mersinsbd/issue/19539/208012
Buysse DJ, Reynolds CF III, Monk TH, Berman SR, Kupfer DJ. The Pittsburgh Sleep Quality Index: a new instrument for psychiatric practice and research. Psychiatry Res. 1989;28(2):193-213. doi: 10.1016/0165-1781(89)90047-4
Ağargün MY, Kara H, Anlar Ö. Pittsburgh uyku kalitesi indeksinin geçerliliği ve güvenirliği. Turk Psikiyatri Derg [İnternet]. 1996 [31 Ocak 2025’te alıntılandı];7:107-115. Erişim adresi: https://www.turkpsikiyatri.com/turkceOzet?Id=327
Hancı M, Bayram S, Karahan S, Kaya E, Bakırcı S. Türk Kahvesi ve Türkiye’de Satılan Bazı İçeceklerdeki Kafein Miktarları. Duzce Med J [İnternet]. 2013 [31 Ocak 2025’te alıntılandı];15(3):34-8. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/en/pub/dtfd/issue/48288/611370
How much caffeine is in your cup? [İnternet]. Mayo Foundation for Medical Education and Research; 2022 [31 Ocak 2025’te alıntılandı]. Erişim adresi: https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/indepth/caffeine/art-20049372
A healthy lifestyle - WHO recommendations [İnternet]. World Health Organization; [31 Ocak 2025’te alıntılandı]. Erişim adresi: https://www.who.int/europe/news-room/fact-sheets/item/a-healthy-lifestyle---who-recommendations
Hublin C, Lehtovirta M, Partinen M, Koskenvuo M, Kaprio J. Changes in sleep quality with age–a 36‐year follow‐up study of Finnish working‐aged adults. J Sleep Res. 2018;27(4):e12623. doi: 10.1111/jsr.12623.
Åkerstedt T, Schwarz J, Gruber G, Lindberg E, Theorell‐Haglöw J. The relation between polysomnography and subjective sleep and its dependence on age–poor sleep may become good sleep. J Sleep Res. 2016;25(5):565-70. doi: 10.1111/jsr.12407.
Gadie A, Shafto M, Leng Y, Kievit RA. How are age-related differences in sleep quality associated with health outcomes? An epidemiological investigation in a UK cohort of 2406 adults. BMJ Open. 2017;7:e014920. doi: 10.1136/bmjopen-2016- 014920.
Hinz A, Glaesmer H, Brähler E, Löffler M, Engel C, Enzenbach C, et al. Sleep quality in the general population: psychometric properties of the Pittsburgh Sleep Quality Index, derived from a German community sample of 9284 people. Sleep Med. 2017;30:57-63. doi:10.1016/j.sleep.2016.03.008.
Pala K. Erişkinlerde uyku kalitesinin ve uyku kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi [İnternet üzerinde uzmanlık tezi]. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi; 2021 [31 Ocak 2025’te alıntılandı]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=tqUiYt63sTQLTpozMJ92QhJ7WX1yVwXL_o17NKDFhCUMhCIjHQArqK3tGQ6SrBNy
Hajak GO, SINE Study Group. Epidemiology of severe insomnia and its consequences in Germany. Eur Arch Psychiatry Clin Neurosci. 2001;251:49-56. doi:10.1007/s004060170052
Huyett P, Bhattacharyya N. The association between sleep disorders, employment, and income among adults in the United States. J Clin Sleep Med. 2022;18(8):1967-1972. doi:10.5664/jcsm.10040
Kabeloğlu V, Gül G. COVID-19 salgını sırasında uyku kalitesi ve ilişkili sosyal ve psikolojik faktörlerin araştırılması. Turk J Sleep Med. 2021;8(2):97-104. doi:10.4274/jtsm.galenos.2021.53244.
Göktaş E, Çelik F, Özer H, Gündüzoğlu NC. Obez bireylerin uyku kalitesinin belirlenmesi. Doku Eyl Üniv Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi. 2015;8(3):156- 61.doi:10.16948/deuhfd.1558.
Axelsson J, Åkerstedt T, Kecklund G, Lowden A. Tolerance to shift work—how does it relate to sleep and wakefulness? Int Arch Occup Environ Health. 2004;77:1219. doi:10.1007/s00420-003-0482-1
Şahin MG. Erişkinde uyku kalitesi ve ilişkili faktörlerin değerlendirilmesi [İnternet üzerinde uzmanlık tezi]. Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi; 2019 [31 Ocak 2025’te alıntılandı]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=as2oTjW5jfr9IKSvmCdJYtFlCulDxC6knL1p6zS_HJub7xiGgGQ1e8ucwMhHF2ng
Benca RM, Obermeyer WH, Thisted RA, Gillin JC. Sleep and psychiatric disorders: a meta-analysis. Arch Gen Psychiatry. 1992;49(8):651-8. doi.org/10.1001/archpsyc.1992.01820080059010
Örsal Ö, Kök Eren H, Duru P. Psikiyatri hastalarının uyku kalitesini etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2019;10(1):55-64. DOI: 10.14744/phd.2018.06978
Kurt S, Abalı S, Altınsoy R. Hemşirelik öğrencilerinin uyku kalitesi ve etkileyen etmenler. Sakarya Üniversitesi Holistik Sağlık Dergisi. 2023;6(1):157-171. doi.org/10.54803/sauhsd.1193686
Acar GA. Sağlıkla ilgili eğitim veren fakültelerdeki öğrencilerin uyku kalitesinin belirlenmesi. Pamukkale Medical Journal. 2018;11(3):347-354. doi.org/10.31362/patd.399606
Yeom JW, Cho CH. Herbal and natural supplements for improving sleep: A literature review. Psychiatry Investigation. 2024;21(8):810. doi.org/10.30773/pi.2024.0121
Tekcan P. Lise öğrencilerinin uyku kalitesi ve uyku kalitesini etkileyen faktörlerin belirlenmesi [İnternet üzerinde yüksek lisans tezi]. Nevşehir: Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi; 2018 [31 Ocak 2025'te alıntılandı]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=T1mWGp9MngYYkCSgiJvtVgvv28Q7S6l6ZefEAdFaH7GrGuEOUj3gJfVQVYvNZHPj
Štefan L, Sporiš G, Krističević T, Knjaz D. Associations between sleep quality and its domains and insufficient physical activity in a large sample of Croatian young adults: a cross-sectional study. BMJ Open. 2018;8(7):e021902. doi.org/10.1136/bmjopen-2018-021902
Kawada T. Noise and health—Sleep disturbance in adults. J Occup Health. 2011;53(6):413-416. DOI: 10.1539/joh.11-0071-ra
Li W, Cai J, Liao G, Kwan MP, Tse LA. Individual-level noise exposure and its association with sleep quality and duration: A cross-sectional study using real-time data. Sci Total Environ. 2024;955:177047. DOI: 10.1016/j.scitotenv.2024.177047
Gencer T. Geç erişkin yaş grubundaki bireylerde algılanan stres düzeyine uyku kalitesi ve fiziksel aktivitenin etkisinin değerlendirilmesi [İnternet üzerinde uzmanlık tezi]. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi; 2023 [31 Ocak 2025’te alıntılandı]. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=weFMBHaUra8rsS5wi2bmHD_LRzeob6a-Wlu6Mh4yQVCEC-hN8g1MC_1AvLZi4QiC
Åkerstedt T, Orsini N, Petersen H, Axelsson J, Lekander M, Kecklund G. Predicting sleep quality from stress and prior sleep–a study of day-to-day covariation across six weeks. Sleep Med. 2012;13(6):674-9. doi:10.1016/j.sleep.2012.01.012.
İyigün G, Angın E, Kırmızıgil B, Öksüz S, Özdil A, Malkoç M. Üniversite öğrencilerinde uyku kalitesinin mental sağlık, fiziksel sağlık ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. JETR [İnternet]. 2017 [31 Ocak 2025’te alıntılandı];4(3):125-33. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/jetr/issue/41952/505544
Lee S, Kim JH, Chung JH. The association between sleep quality and quality of life: a population-based study. Sleep Med. 2021;84:121-6. doi:10.1016/j.sleep.2021.05.018.
Clement-Carbonell V, Portilla-Tamarit I, Rubio-Aparicio M, Madrid-Valero JJ. Sleep quality, mental and physical health: a differential relationship. Int J Environ Res Public Health. 2021;18(2):460. doi:10.3390/ijerph18020460
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
