Kanser tarama programlarının aktifleştirilmesi ve kanser farkındalığının artırılması: Yerel düzeyde halk sağlığı saha uygulaması örneği

Özet

Ülkemizde, Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) önerdiği üç kanser türünde tarama yapılmaktadır; meme, serviks ve kolorektal kanserler. Ekim ayı DSÖ tarafından 2004 yılından itibaren meme kanserinde erken tanının önemi ve meme kanseri farkındalığının vurgulanması amacıyla “Meme Kanseri Bilinçlendirme ve Farkındalık Ayı” olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda 1-31 Ekim 2023 tarihlerinde Eyüpsultan İlçe Sağlık Müdürlüğünde çalışan bir diyetisyen, bir stajyer diyetisyen, en az bir ebe/hemşire, en az üç hekim ve intörn hekimlerden oluşan sağlık ekibi tarafından Eyüpsultan’ın 29 mahallesinde saha uygulaması hayata geçirilmiştir. Saha uygulaması çok paydaşlı ve yapılandırılmış olmakla birlikte, halk sağlığı ilkeleri ve politikaları doğrultusunda, meme kanseri başta olmak üzere serviks ve kolorektal kanserler ile ilgili tarama programlarının aktifleştirilmesini ve kanser farkındalığının artırılmasını amaçlamaktadır. Uygulama kapsamında üç temel unsur belirlenmiştir: Saha uygulamasına dayalı girişimler, halka yönelik bilinçlendirme ve sağlık çalışanlarına yönelik bilgilendirme. “Sağlıklı Yaşam Aracı”na dönüştürülen bir araç ile yürütülen saha çalışmasında meme, serviks ve kolorektal kanserler hakkında halka yönelik sağlık eğitimi çalışmalarının yanı sıra sağlık ekipleri tarafından serviks ve kolorektal kanser tarama hizmeti sunulmuştur. Ayrıca boy ve kilo ölçümleri ile vücut yağ analizi, sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite danışmanlığı sağlanmıştır. Söz konusu faaliyetler ile kanser tarama sayılarında ciddi bir artış gözlenmiştir. Serviks kanseri tarama sayıları ekim ayında bir önceki aya göre 4 kat artarak ilçemiz İstanbul’da ekim ayında en fazla kanser taraması yapılan 3. ilçe olmuştur. Kolorektal kanser tarama sayısı ekim ayında bir önceki aya göre 9 kat artmıştır. Bu süreçte yürütülen çalışmalar; halk sağlığına ilişkin yürütülen toplum tabanlı taramalarda ve koruyucu sağlık hizmetlerinde; yerel iş birliklerinin, tüm paydaşların sürece dahil edilmesinin, toplum katılımının, ilçenin kanaat önderlerinin dikkatlerinin konuya çekilerek sürece katılımlarının sağlanmasının, toplum katılımını artırabilecek oyunlaştırma ve ödüllendirme mekanizmaları ile dijital teknolojilerin etkin kullanımının oldukça önemli olduğunu göstermektedir.