Bedensel özerklik ve bütünlüğün cinsel sağlık ve üreme sağlığına etkisi
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.13840341Anahtar Kelimeler:
Bedensel Özerklik, Bedensel Bütünlük, Üreme Sağlığı, Üreme Adaleti, Bilgilendirilmiş OnamÖzet
Bu derleme makalesi ile cinsel sağlık ve üreme sağlığını bedensel özerklik ve bütünlük kavramları açısından incelemek, üreme adaleti ve önündeki engelleri vurgulamak amaçlanmaktadır. Bedensel özerklik ve bütünlük, tıp etiği ve hukuku açısından önemli kavramlardır. Bedensel özerklik, hastanın kendi kararlarını verebilme hakkını temsil ederken, bedensel bütünlük hakkı kişinin bedeninin fiziksel müdahalelerden arınmış olmasını ve bu konuda karar verebilme yetkisini korumasını sağlar. Bu ilkelere dayalı olarak bilgilendirilmiş onam doktrini ve hastanın özerkliğine saygı, modern tıp etiğinin temelini oluşturur. Kişinin özerkliği ve bütünlüğüne saygı, hekim ve hastanın birlikte hareket ederek karşılıklı rızaya dayalı bir karara varması gerektiğini vurgular. Bu süreçte kullanılan ‘Ortak Karar Alma’ modeli, hastaların yaşam deneyimleri ve toplumsal algıları dikkate alınarak bilinçli tercihler yapmasını sağlayan, klinisyenlerin hastalar ile en iyi kanıtları paylaştığı ve hastaların bilinçli tercihlere ulaşmalarını desteklediği bir yaklaşımdır. Üreme adaleti kavramı ise bedensel özerklik, çocuk sahibi olma veya olmama hakkı ve çocuklarına güvenli bir ortamda ebeveynlik yapma hakkını içermektedir. Üreme adaleti mücadelesi, 1960’lardan bu yana sağlık hizmetlerinde ve toplumsal alanda sistematik eşitsizlikleri ele alarak kadınların ve kız çocuklarının yaşamın her alanında özgürce karar verebilmelerini hedefler. Ancak, ataerkil güç sistemleri ile beslenen toplumsal cinsiyet ayrımcılığı ve ırk, cinsel yönelim, yaş, engellilik vb. diğer ayrımcılık biçimleri, bu hakların önündeki engelleri oluşturmakta ve kadınların ve kız çocuklarının bedenleri üzerinde kontrol sahibi olamamalarına dolayısıyla da özerkliklerini sürdürememelerine neden olmaktadır. Bu bağlamda, bedensel özerklik ve bütünlük haklarının güvence altına alınması, toplumsal cinsiyet eşitliği ve kadın hakları mücadelesinde temel adımdır.
Referanslar
Türk Dil Kurumu. Türk Dil Kurumu Sözlükleri [Internet]. Tdk. 2023. Available from: https://sozluk.gov.tr/
Pellegrino ED. The Relationship of Autonomy and Integrity in Medical Ethics. Bull Pan Am Health Organ. 1990;24(4):361–71.
Herring J, Wall J. The nature and significance of the right to bodily integrity. Camb Law J. 2017;76(3):566–88.
UNFPA. My body is my own: Claiming the right to autonomy and Self-determination. UNFPA Div Commun [Internet]. 2021;160. Available from: https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/SoWP2021_Report_-_EN_web.3.21_0.pdf
Mercurio MR. Pediatric obstetrical ethics: Medical decision-making by, with, and for pregnant early adolescents. Semin Perinatol [Internet]. 2016;40(4):237–46. Available from: http://dx.doi.org/10.1053/j.semperi.2015.12.013
Chima SC. Evaluating the Quality of Informed Consent and Contemporary Clinical Practices by Medical Doctors in South Africa: An Empirical Study. BMC Med Ethics. 2013;14(SUPPL.1):1–17.
HSK. İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi; 2023.
World Medical Association. WMA Declaration of Helsinki: ethical principles for medical research involving human subjects. 1974;353(1):1418–9. Available from: http://www.wma.net/en/30publications/10policies/b3/index.html
International Bioethics Committee (IBC) of the United Nation. Report of the International Bioethics Committee of UNESCO (IBC) on Consent. Jahrb für Wiss und Ethik. 2009;14(1):227–32.
World Medical Association. Wma Statement on Hiv / Aids and the Medical. 2017;(October).
ACOG. Committee Opinion No. 664. Obstet Gynecol [Internet]. 2016 Jun;127(6):e175–82. Available from: https://journals.lww.com/00006250-201606000-00045
Newnham E, Kirkham M. Beyond autonomy: Care ethics for midwifery and the humanization of birth. Nurs Ethics. 2019;26(7–8):2147–57.
Yuill C, McCourt C, Cheyne H, Leister N. Women’s Experiences of Decision-making and Informed Choice about Pregnancy and Birth Care: A Systematic Review and Meta-synthesis of Qualitative Research. BMC Pregnancy Childbirth. 2020;20(1):1–21.
Donaggio F. UN Fourth World Conference on Women, Beijing, 4-15 September 1995. Vol. 2, Transfer: European Review of Labour and Research. 1996. 206–209 p.
Haile Selassie A. International Conference on Population and Development, Cairo 5-13 September 1994 -- IAC presence. Newsletter (Inter-African Committee on Traditional Practices Affecting the Health of Women and Children). 1995. 19 p.
Masripatin N, Ginoga KL, Ridha DM, Purbo A, Wibowo A, Tobing LB, et al. Perubahan Iklim, Perjanjian Paris dan Nationally Determined Contribution. 2016;1–69. Available from: ditjenppi.menlhk.go.id
Beatrice KA. Accelerating the promise. Afr Health [Internet]. 2020;42(1):25–6. Available from: https://search.ebscohost.com/login.aspx?direct=true&db=a9h&AN=141641484&site=ehost-live
Price K. What is reproductive justice? How women of color activists are redefining the pro-choice paradigm. Meridians. 2020;19:340–62.
Gomez AM, Downey MM, Carpenter E, Leedham U, Begun S, Craddock J, et al. Advancing Reproductive Justice to Close the Health Gap: A Call to Action for Social Work. Soc Work (United States). 2020;65(4):358–67.
Ross LJ. Reproductive justice as intersectional feminist activism. Souls [Internet]. 2017;19(3):286–314. Available from: https://doi.org/10.1080/10999949.2017.1389634
Gilliam ML, Neustadt A, Gordon R. A call to incorporate a reproductive justice agenda into reproductive health clinical practice and policy. Contraception. 2009;79(4):243–6.
Asian Communities for Reproductive Justice. A New Vision for Advancing Our Movement for Reproductive Health, Reproductive Rights and Reproductive Justice. Brief. 2005;12.
Luna Z, Luker K. Reproductive justice. Annu Rev Law Soc Sci. 2013;9:327–52.
Crawford AD, McGlothen-Bell K, Cleveland LM. “I Did Whatever They Wanted Me To Do”: A Qualitative Secondary Analysis Using Reproductive Justice to Explore Sexual Violence Among Justice-involved Latina Mothers. BMC Public Health [Internet]. 2022;22(1):1453. Available from: https://doi.org/10.1186/s12889-022-13865-8
Toubia N., Sharief E. Female genital mutilation: have we made progress? Int J Gynecol Obstet [Internet]. 2003 Sep;82(3):251–61. Available from: http://doi.wiley.com/10.1016/S0020-7292%2803%2900229-7
UNFPA. Research on factors that determine women’s ability to make decisions about sexual and reproductive health and rights. United Nations Popul Fund. 2019;I(October):9–11.
Habibov N, Barrett BJ, Chernyak E. Understanding women’s empowerment and its determinants in post-communist countries: Results of Azerbaijan national survey. Womens Stud Int Forum [Internet]. 2017;62:125–35. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.wsif.2017.05.002
Fahmida R, Doneys P. Sexual coercion within marriage in Bangladesh. Womens Stud Int Forum [Internet]. 2013;38:117–24. Available from: http://dx.doi.org/10.1016/j.wsif.2013.03.002
Hattori MK, Derose L. Young women’s perceived ability to refuse sex in Urban Cameroon. Stud Fam Plann. 2008;39(4):309–20.
McCarthy B, Benoit C, Jansson M. Sex work: a comparative study. Arch Sex Behav. 2014;43(7):1379–90.
Public Inquiries to Eliminate Female Genital Mutilation UNFPA is the United Nations sexual and health agency. 2020;(September).
Wodon Q, Tavares P, Fiala O, Nestour ALE, Wise L. Child Marriage Laws and Their Child Marriage Laws and Their. ECPAT Int. 2017;(October):1–10.
Assaf S, Davis LM. Does Men’s Involvement Improve the Health Outcomes of Their Partners and Children? DHS Analytical Studies No. 64. DHS Anal Stud No 64 [Internet]. 2018;(July). Available from: https://dhsprogram.com/pubs/pdf/AS64/AS64.pdf
Danon LM, Schweizer K, Thies B. Opportunities and Challenges with The German Act for the Protection of Children with Variations of Sex Development. Int J Impot Res. 2023;35(1):38–45.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
