Halk Sağlığı Uzmanları Derneğinin Hatay’da afet sonrası cinsel sağlık ve üreme sağlığı saha uygulaması
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.10432027Anahtar Kelimeler:
Üreme Sağlığı, Aile Planlaması, Afet, Deprem, HatayÖzet
Cinsel sağlık ve üreme sağlığı (CSÜS) hizmetleri afetlerde yeterince sunulamayabilir, hizmetlere erişim güçleşir ve başta istenmeyen gebelikler, güvenli olmayan düşükler, cinsel yolla bulaşan hastalıklara (CYBH) bağlı olmak üzere ana ve çocuklarda morbidite ve mortalite artışları olabilir. Hatay, 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş depremlerinde en çok etkilenen illerden biri olmuştur. Bu yazıda HASUDER’in Hatay’da afet sonrasında afetlerde Asgari Başlangıç Hizmet Paketi (MISP) saha uygulaması sunulmuştur. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER), Uluslararası Aile Planlaması Federasyonu’ndan (IPPF) üç aylık fon desteği alarak Hatay Büyükşehir Belediyesi ile protokol imzalamış ve Hatay’da 15 Mart 2023’te ilk CSÜS Hizmet Birimini açmıştır. Birimin açılışında İl ve İlçe Sağlık Müdürlükleri bilgilendirilerek destekleri alınmıştır. Üç ay süreyle birimde ve sınırlı sayıdaki mobil ziyarette CSÜS hizmeti sunumu yanı sıra, bölgedeki sağlık kurumlarına, geçici barınma yerlerindeki sağlık birimlerine ve sivil toplum kuruluşlarına aile planlaması malzemesi ve CYBH ilaç desteği sağlanmıştır. Birinci basamakta SRH hizmetlerine ihtiyacın devam etmesi üzerine Haziran 2023’te Direct Relief (DR) ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonundan (UNFPA) iki ayrı fon sağlanarak birim sayısı ikiye çıkarılmış, her birim için birer doktor, iki ebe/hemşire ve şoför istihdam edilmiş, mobil hizmet için iki araç temin edilmiştir. Böylece bölge tabanlı ve ağırlıklı olarak mobil hizmet sunmaya devam edilmiştir. HASUDER, afet sonrasında Hatay’da diğer kurum ve kuruluşlarla iş birliği ile afetten etkilenen kişilere ve kurumlara CSÜS hizmeti sunmada önemli bir katkı sağlamıştır. Bu hizmet modelinin uygulanabilmesi ve geliştirilmesi için paydaşların iş birliği ve hazırlık yapması gereklidir.
Referanslar
World Health Organization. Regional Office for Europe. (2000). Definitions and indicators in Family Planning Maternal& Child Health and Reproductive Health used in the WHO Regional Office for Europe. Copenhagen : WHO Regional Office for Europe.
IPPF, MISP Readiness Assessment. Assessing Readiness to Provide the Minimum Initial Service Package (MISP) for Sexual and Reproductive Health in Emergencies. 2020 Version for field testing. s.4. İnternet Erişim Adresi (14.10.2023); https://botswana.unfpa.org/sites/default/files/vacancies/misp_readiness_assessment.pdf
Kalanlar B. Afetlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı. Turkiye Klinikleri J Obstet Womens Health Dis Nurs-Special Topics. 2018;4(1):54-60 https://www.turkiyeklinikleri.com/article/en-afetlerde-cinsel-saglik-ve-ureme-sagligi-81225.html
The United Nations PopulationFund (UNFPA). Reproductive Health for Communities in Crisis UNFPA EMERGENCY RESPONSE. ISBN 0-89714-619-0 E/10,000/2001 https://www.unfpa.org/sites/default/files/pub-pdf/crisis_eng.pdf
IAWG, Expanding access to sexual and reproductive health in crises. İnternet Erişim Adresi (13.10.2023): https://iawg.net/
Minimum Initial Service Package (MISP) for Reproductive Health in Crisis Situations: https://www.unfpa.org/sites/default/files/resource-pdf/MISP-Reference-English.pdf
Gökçe İ, Gerçek Öter G. Bütünleşik Afet Yönetim Sisteminde Afetlerde Cinsel Sağlık ve Üreme Sağlığı Hizmetleri, 1 st International Conference on Frontiers in Academic, February. 18-21, 2023: Konya
Macit İ. Bütünleşik Afet Yönetim Sistemleri İçin Karar Destek Sistemi Geliştirilmesi: Mobil Uygulama Örneği. Uluslararası Yönetim Bilişim Sistemleri ve Bilgisayar Bilimleri Dergisi, 2018, 2(1):23-41
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği, 6 Şubat 2023 Depremleri Üçüncü Saha Raporu. 12 Mayıs 2023, Ankara.s.9. İnternet Erişim Adresi (15.11.2023): https://hasuder.org/Dokumanlar/EkIndir/fd603927-a389-a219-d620-3a0b3590822b
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2022. İnternet erişim adresi (15.11.2023):
https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2021-45500
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK). Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri, 2022. İnternet Erişim Adresi (20.11.2023): https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2022-49679
Türkiye’deki Suriyeli Sayısı Ekim 2023 – Mülteciler ve Sığınmacılar Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği. İnternet Erişim Adresi (20.11.2023): https://multeciler.org.tr/turkiyedeki-suriyeli-sayisi/?gad_source=1&gclid=CjwKCAiA04arBhAkEiwAuNOsIjhnpzsK_wF_xK8ZWRc5h3iH82kAihaq_001SxT0Yt0DIBDbHRoiVBoCRIAQAvD_BwE
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER). 6 Şubat Depremleri Hatay İli Saha Raporu. HASUDER; 2023 Feb. İnternet Erişim Adresi (25.11.2023): https://www.halksagligiokulu.org/Kitap/Detay/6-subat-depremleri-hatay-ili-saha-raporu/82ad8224-3e45-dceb-d7e4-3a099b97091b
Halk Sağlığı Uzmanları Derneği'nin resmi twitter hesabı. İnternet Erişim Adresi (20.11.2023): https://x.com/hasuder/status/1636519302915301376?s=20
Ankahaber.net. İnternet Erişim Hesabı (21.10.2023) https://ankahaber.net/haber/detay/hatay_buyuksehir_belediyesi_ve_hasuder_arasinda_depremzedelere_ureme_sagligi_hizmeti_verilmesi_icin_protokol_imzalandi_133727
Direct Relief. Turkey-Syria Earthquake 2023.
Savaş N, İnandı T, Önder LE, Güzey Z, Reyhanoğulları A, Çamur D, Erbaydar T, Kılıç B. (2023) Hatay’da Afet Sonrası Direct Relief ve HASUDER İşbirliğiyle Yapılan Üreme Sağlığı Hizmetleri Uygulaması. 7. Uluslararası, 25. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Sözlü Bildiri, Antalya, 14-17 Aralık 2023.
İnandı T, Savaş N, Gülüm E, Emir N, Kuh M, Çamur D, Erbaydar T, Kılıç B. (2023) Cinsel sağlık ve üreme sağlığı saha uygulaması (HASUDER-HBB-UNFPA). 7. Uluslararası, 25. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi, Sözlü Bildiri, Antalya, 14-17 Aralık 2023.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 HALK SAĞLIĞI ARAŞTIRMA VE UYGULAMALARI DERGİSİ
Bu çalışma Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
